Đề án tái cơ cấu Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam đi vào cuộc sống

Hiện toàn Tập đoàn đang tiếp tục triển khai đóng mới 110 tàu tại 22 nhà máy với tổng giá trị hợp đồng 1,47 tỷ USD, trong đó đã hoàn thành và bàn giao năm tàu cho các chủ tàu trị giá hơn 70,1 triệu USD, gồm một tàu hàng 22.500 DWT, đóng tại Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy (CNTT) Bạch Đằng cho Công ty Vận tải biển Việt Nam; một tàu hàng 56.200 DWT, đóng tại Tổng công ty CNTT Nam Triệu cho Công ty vận tải biển Hoa Ngọc Lan; hai tàu kéo 5.000 CV, đóng tại Công ty Đóng tàu Sông Cấm cho chủ tàu Damen; một tàu chở hàng 11.000 DWT đóng tại Công ty CNTT Sài Gòn cho chủ tàu Nhật Bản. Đồng thời, các đơn vị trong toàn tập đoàn tiếp tục triển khai các dự án đóng mới tàu cho các đối tác, trong đó có nhiều sản phẩm lớn và sản phẩm xuất khẩu như bảy tàu chở hàng 53.000DWT xuất khẩu tại Công ty Đóng tàu Hạ Long và Tổng công ty CNTT Nam Triệu; hai tàu hàng 34.000 DWT xuất khẩu và bốn tàu chở dầu 13.000 DWT xuất khẩu tại Tổng công ty CNTT Phà Rừng; một tàu chở ô-tô 4.900 xe xuất khẩu, tại Công ty Đóng tàu Hạ Long, ba tàu chở khí Ethylene 4.500 m³ xuất khẩu và hai tàu chở hàng 17.500 DWT xuất khẩu tại Tổng công ty CNTT Bạch Đằng…

Những vấn đề đặt ra

Tuy vậy, Tập đoàn còn gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Trong việc thực hiện Quyết định số 926/QĐ-TTg ngày 18/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ về tái cơ cấu, những doanh nghiệp, dự án, tài sản Tập đoàn Vinashin bàn giao sang PVN đã được hai bên cơ bản hoàn thành; PVN đã thanh toán phần lớn giá trị và thực hiện các nghĩa vụ liên quan đến việc bàn giao theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Những doanh nghiệp, dự án, tài sản bàn giao cho Vinalines, Vinashin đã chủ động làm các thủ tục liên quan và ký biên bản bàn giao tổng thể biên bản bàn giao để Vinalines xem xét quyết định…nhưng đến nay Vinalines chưa ký biên bản bàn giao và chưa thanh toán cho Vinashin, trong khi Vinalines đã thực hiện quyền của chủ sở hữu tài sản như điều hành hoạt động doanh nghiệp, điều hành dự án, định đoạt tài sản nhận từ Vinashin…

Tính đến ngày 30/6/2010, Vinalines nhận bàn giao từ Vinashin khoảng hơn 9,9 tỷ đồng bao gồm cả ngoại tệ quy đổi, không kể các khoản nợ vay của các tổ chức tín dụng gắn với các dự án, doanh nghiệp, tài sản bàn giao được chuyển nợ trực tiếp, mà các khoản nợ này bao gồm nợ gốc đến hạn, nợ lãi liên tục phát sinh tăng theo thời gian, gây sức ép rất lớn và yêu cầu phải có lịch trả nợ rất chi tiết. Điều đó ảnh hưởng rất bất lợi cho quá trình tái cơ cấu.

Trong việc thực hiện Quyết định số 2108/QĐ-TTg ngày 18/11/2010 của Thủ tướng Chính phủ về tái cơ cấu, Tập đoàn Vinashin đã quyết liệt tập trung triển khai tái cơ cấu, nhưng đến nay Hội đồng thành viên mới đồng ý trên nguyên tắc rút vốn, giải thể 22 đơn vị, việc thực hiện phải theo đúng thủ tục quy trình, chi phí rất nhiều thời gian; việc giải thể doanh nghiệp gặp không ít khó khăn về giải quyết lao động và công nợ; việc bán doanh nghiệp chưa thực hiện được, vì trình tự và phương thức thực hiện theo quy định hiện hành không phù hợp với tình hình thực tế của Vinashin.

Trong việc thực hiện tái cơ cấu tài chính, Tập đoàn thực thi nhiều biện pháp như: Tăng năng suất lao động, tăng tiến độ đóng tàu, đúng hạn; tăng cường sản xuất công nghiệp phụ trợ, tự sản xuất trong nước để thay hàng nhập khẩu (Vinashin đang đặt mục tiêu đến 2015, giá trị nội địa hóa chiếm khoảng 50% con tàu, hiện nay chỉ chiếm từ 5 đến 10%); bán các dự án, nhà máy, công ty không nằm trong 3 lĩnh vực chính còn lại của Vinashin và nguồn cổ phần hóa các doanh nghiệp trong tập đoàn. Tập đoàn cũng đã chủ động đàm phán với các chủ nợ để giãn nợ; đàm phán với các chủ tàu để được tiếp tục thực hiện các hợp đồng mà chủ tàu đã hủy…Tuy nhiên, hiện nay, các tổ chức tín dụng trong nước đang gây sức ép lớn đối với tập đoàn và các đơn vị thành viên bằng việc ép trả nợ, phát mại tài sản và kể cả kiện các đơn vị của Vinashin ra tòa, ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh và kế hoạch tái cơ cấu các khoản nợ nước ngoài của Vinashin…

Trong sản xuất kinh doanh, Tập đoàn tăng cường sự hợp tác, hỗ trợ nhau trong hoạt động sản xuất giữa các đơn vị thành viên, tiến hành điều phối giữa các đơn vị; "bàn tay" của Tập đoàn thực thi tổ chức, quản trị lại quá trình sản xuất như chỗ thiếu nguyên nhiên vật liệu, thiết bị …thì được điều phối bù từ chỗ thừa hoặc chưa sử dụng sang; điều chuyển cả cán bộ chủ chốt có năng lực từ đơn vị này đến đơn vị khác thuộc Tập đoàn…

Tuy vậy, hiện các loại vật tư thiết bị đã nhập về do các chủ tàu hủy hợp đồng ở các đơn vị thành viên khá lớn, nếu đàm phán lại để tiếp tục thực hiện hợp đồng thì giai đoạn này giá tàu thế giới rất thấp, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh; nếu không thực hiện thì vật tư thiết bị đó han gỉ, gây lãng phí lớn. Tình hình thị trường tàu chưa có sự phát triển trở lại, các hợp đồng đóng mới tàu đều ký kết từ trước, không có hợp đồng mới; các dự án đầu tư cho công tác sửa chữa tàu là rất hiệu quả và cần thiết nhưng việc thu xếp vốn rất khó khăn…

Một số đề xuất, kiến nghị

Để ngành công nghiệp đóng và sửa chữa tàu biển là ngành mũi nhọn trong phát triển kinh tế hàng hải và thực hiện Chiến lược biển Việt Nam, để Vinashin hoàn thành mục tiêu tái cơ cấu, trở thành tập đoàn chủ lực của ngành công nghiệp đóng và sửa chữa tàu biển, theo các chuyên gia, các cơ quan quản lý nhà nước cần sớm giải quyết những khó khăn vướng mắc đó.

Đề nghị Vinalines sớm thống nhất biên bản bàn giao và thanh toán giá trị của những doanh nghiệp, dự án, tài sản nhận từ Vinashin có sự hỗ trợ của Nhà nước. Đối với Chương trình đóng 20 tàu biển cho Vinalines theo Thông báo số 304/TB-VPCP ngày 18/11/2010 của Văn phòng Chính phủ, đề nghị giải quyết theo hướng: Ngân hàng Phát triển Việt Nam cho Vinalines vay 85% vốn, đồng thời có cơ chế để Vinalines có đủ 15% vốn đối ứng nhằm Vinashin có cơ chế vay vốn lưu động bắc cầu hoàn thành tàu đúng tiến độ.

Đề nghị Nhà nước có cơ chế cho Vinashin và các đơn vị thành viên vay vốn trong điều kiện sản xuất kinh doanh chưa thể có lãi; riêng vốn tín dụng đầu tư, cần cho các đơn vị thành viên vay đủ để hoàn thiện các dự án đầu tư được Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt, chưa bắt buộc phải có vốn đối ứng. Đối với các tổ chức tín dụng trong nước, tiếp tục bảo lãnh, tái bảo lãnh tiền ứng trước của chủ tàu, bảo lãnh các khoản vay đóng mới tàu chưa tính đến các khoản nợ cũ. Tiếp tục giãn nợ và khoanh nợ cho Vinashin đến hết năm 2013; xác định lại, cấp đủ mức vốn điều lệ cho phù hợp với nhiệm vụ được giao và quy mô thực tế của Vinashin. Đề nghị tiếp tục giải quyết cho Vinashin vay kinh phí chi trả tiền lương, BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, trợ cấp mất việc làm đến hết ngày 31/12/2012 với lãi suất cho vay bằng 0%.

Cấp có thẩm quyền nên quyết định việc đàm phán lại để tiếp tục thực hiện hợp đồng với chủ tàu đã hủy theo hướng: chỉ ký thực hiện hợp đồng khi tổn thất nhỏ hơn so với không ký hợp đồng. Và, rất cần thiết, đề nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định về cơ chế đặc biệt cho Vinashin để thực hiện tái cơ cấu, trong đó có các quy định về việc rút vốn, bán, giải thể doanh nghiệp phù hợp tình hình thực tế của Vinashin hiện nay; cơ chế đặc biệt ưu đãi vay vốn cố định và vay vốn lưu động; quy định đầu tư kiến thiết cơ bản đóng và sửa chữa tàu biển như đầu tư kết cấu hạ tầng kỹ thuật đất nước về lãi suất vay, thời hạn vay đầu tư, mức trích khấu hao sau khi đưa vào sử dụng…; cơ chế ưu đãi khi đầu tư vào công nghiệp phụ trợ đóng, sửa chữa tàu biển; có cơ chế gắn kinh tế với quốc phòng trong công nghiệp tàu thủy như đặt hàng đóng mới, sữa chữa những sản phẩm, tài sản phục vụ trực tiếp quốc phòng - an ninh…

Phạm Văn Nhạ (Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương)

(ĐCSVN)