Chiến hạm Rạng Đông huyền thoại tròn 110 tuổi

Trong cuốn sổ vàng lưu niệm của Rạng Đông còn trân trọng gìn giữ bút tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Lê Duẩn, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và những nhà lãnh đạo khác của Việt Nam...

Nhiều người biết thông tin trên, nhưng không mấy ai biết về lịch sử trước cách mạng của Rạng Đông. Chiến hạm Rạng Đông được chế tạo trong 3 năm tại xưởng đóng tàu Tân Đô đốc ở St. Petersburg và hạ thuỷ ngày 12/5/1900. Tàu dài 126,8m, rộng 16,8m và có thuỷ thủ đoàn với 570 người. Trang bị vũ khí có 40 đại bác và 3 dàn phóng ngư lôi.

Lần thứ hai là khi chiến tranh Nga – Nhật kết thúc cũng là lúc Rạng Đông được sửa chữa xong. Nó cùng những tàu Nga khác tập kết ở cảng Sài Gòn, ngày 20/10/1905 nhổ neo ra Thái Bình Dương để trở về nước Nga. Như thế, trong một năm chiến hạm Rạng Đông lừng danh hai lần cập cảng Việt Nam.

Năm 1906, Rạng Đông trở về quê hương, được cải tạo và trở thành con tàu huấn luyện. Năm 1914, bắt đầu Đại chiến thế giới I, Rạng Đông tham gia lập những bãi mìn ở vùng biển Baltic và tiến hành những cuộc tuần tra phòng vệ.

Tháng 11/1916, chiến hạm được đại tu. Chính đội thợ sửa tàu, trong đó có nhiều thành viên  Bolshevik vận động thuyết phục được các thủy thủ Rạng Đông đi theo cách mạng. Rạng Đông là con tàu đầu tiên của Hạm đội Baltic giương cao lá cờ màu đỏ.

Đêm 25/10/1917 (lịch Nga cũ) tức ngày 7/11, thừa lệnh của Uỷ ban quân sự Petrofrad, Rạng Đông đã nã đại bác báo hiệu cho những người Bolsheviki cùng tiến công vào Cung điện Mùa Đông, mở đầu cho cuộc Cách mạng tháng Mười. Cũng từ đó, con tàu được coi là biểu tượng của cuộc cách mạng này.

Từ năm 1923, Rạng Đông được dùng làm tàu huấn luyện cho Hạm đội Baltic và có nhiều chuyến đi thăm một loạt nước Scandinave. Ngày 30/9/1941, trước sự tấn công ồ ạt của quân đội Đức, trong khi chiến hạm một mình đỗ ở hải cảng, vì không đủ sức chống lại nên ban chỉ huy tàu tự đánh chìm trong hải cảng, nằm yên tĩnh dưới nước sâu.

Trước khi Chiến tranh thế giới II kết thúc, chính phủ Liên Xô đã quyết định tu bổ Rạng Đông thành một tượng đài lịch sử. Vì thế ngày 20/7/1944, nó đã được trục vớt. Sau 3 năm tu sửa, bắt đầu từ ngày 17/11/1948, Rạng Đông được neo lại ở “bến đỗ vĩnh cửu” bên sông Neva như hiện nay và được dùng làm tàu đào tạo cho trường Nachimov của hải quân Liên Xô.

Từ năm 1956, Rạng Đông trở thành bảo tàng phục vụ cho khách tham quan. Và cho đến ngày nay, bất chấp những biến đổi lịch sử, tuần dương hạm - bảo tàng này là một điểm đến được ưa chuộng nhất của du khách khi đến thăm thành phố St. Petersburg. Trung bình mỗi năm con tàu này đón hơn 200.000 lượt khách và đã có hơn 28 triệu người từ 160 quốc gia đến tham quan con tàu lịch sử này.

Năm 2013, nhân đánh dấu sự kiện tròn 110 năm ngày chiến hạm Rạng Đông được đưa vào thành phần hạm đội tàu chiến của nước Nga, Bộ Quốc phòng Nga đã quyết định đưa Rạng Đông trở lại thành phần Hải quân và chính thức trở thành chiến hạm số 1 của Nga.

Cũng nhân dịp này, người dân St. Petersburg và du khách đến tham quan chiến hạm Rạng Đông, được vào cả những nơi mà ngày thường không được phép vào, ví dụ như khoang lái.

Rạng Đông còn được nhận món quà sinh nhật đầy ý nghĩa - đó là việc Nga sẽ phục chế chiến hạm sau khi dự án phục chế chính thức được thông qua. Dự kiến, tuần dương hạm sẽ được đưa đến nhà máy đóng tàu St. Petersburg để phục chế với chi phí ước tính lên đến hơn 30 triệu USD.